Γονεϊκό Άγχος και ΔΑΦ.

Επιμέλεια: Ασλανίδου Αναστασία, Ψυχολόγος Κιβωτού Εξέλιξης

Το άγχος είναι μια φυσιολογική σωματική αλλά και ψυχική αντίδραση απέναντι στα διάφορα ερεθίσματα/καταστάσεις που συναντούμε στην καθημερινότητά μας. Το να είσαι γονιός, είναι εκ φύσεως μια κατάσταση που μέσα σε όλα τα θετικά, ενέχει και αρκετό άγχος.
Οι γονείς των παιδιών με Αναπτυξιακές Διαταραχές και πόσο μάλλον με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος(ΔΑΦ), παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα άγχους σε σχέση με τους γονείς τυπικώς αναπτυσσόμενων παιδιών. Αυτά τα επίπεδα άγχους είναι κατά το μεγαλύτερο μέρος δικαιολογημένα, καθώς η επικοινωνία, οι κοινωνικές δεξιότητες, η συμπεριφορά και η αυτο-φροντίδα των παιδιών τους πολλές φορές φαντάζει από δύσκολη έως ακατόρθωτη.
Οι μητέρες παιδιών που ανήκουν στο Φάσμα του Αυτισμού αναφέρουν σε συνεντεύξεις τους ότι το άγχος είναι αναπόφευκτο στην καθημερινότητά τους καθώς: έρχονται αντιμέτωπες με απρόβλεπτες και απαιτητικές καταστάσεις, δεν γνωρίζουν πως να διαχειριστούν συναισθηματικές εκρήξεις και επιπροσθέτως αποκόβονται κοινωνικά αφού ο φόβος για τον στιγματισμό των παιδιών τους αλλά και της οικογένειάς τους, τις οδηγεί συχνά στην κοινωνική απομόνωση.
Όλες αυτές οι καθημερινές δυσκολίες μπορεί να οδηγήσουν σε μια πληθώρα συνεπειών τους γονείς: Άγχος, απαισιοδοξία, καταθλιπτικά συμπτώματα, ευερεθιστότητα, και κοινωνική απόσυρση.
Επιπροσθέτως, η χρόνια έκθεση στο Γονεϊκό άγχος μπορεί να οδηγήσει στην συναισθηματική τους εξουθένωση (Σύνδρομο Burnout). Είναι μία κατάσταση που μπορεί να βιώσουν οι γονείς όλων των παιδιών, ωστόσο οι γονείς παιδιών με ΔΑΦ ή άλλες αναπτυξιακές δυσκολίες την βιώνουν συχνότερα.

Το “Burnout” έχει ως αποτέλεσμα ο γονιός να νιώθει:

• Εξάντληση σε ό,τι αφορά τον ρόλο του
• Συναισθηματικά αποκομμένος από το παιδί του.
• Ανεπαρκής.Έτσι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος ο οποίος με τη σειρά του διαταράσσει την συνοχή του οικογενειακού δεσμού, ματαιώνει τον γονέα σαν ρόλο αλλά και σε προσωπικό επίπεδο και εν καιρώ μπορεί να τον οδηγήσει σε μια συναισθηματικά δυσάρεστη συνθήκη.
  Ο γονέας όχι μόνον δεν μπορεί να εκπληρώσει τον ρόλο του (δηλαδή να φροντίσει όσο το δυνατόν καλύτερα και λειτουργικά το τέκνο του) αλλά θέτει σε κίνδυνο τη δική του ψυχική υγεία. Κατακλύζεται από μια αίσθηση ανικανότητας και η συναισθηματική εξουθένωση μπορεί να επιφέρει πολύ δυσάρεστα και σοβαρά αποτελέσματα, όπως αυτά προαναφέρθηκαν.
  Η ψυχική μας υγεία και ευημερία δε λήγει με τον ερχομό ενός παιδιού. Σίγουρα είναι προτεραιότητά μας η ευτυχία και η ανατροφή του τέκνου μας (εύλογο ,γιατί αυτό σημαίνει γονεϊκότητα εξάλλου θαρρώ), όμως μπορούμε να προσφέρουμε περισσότερα στα παιδιά μας αν η -ψυχική- υγεία μας ακμάζει.
  Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε για να περιορίσουμε το άγχος, να αποφύγουμε/ξεπεράσουμε το Burnout , να μειώσουμε τα αρνητικά συναισθήματα και να μη βασανιζόμαστε από σκέψεις ανεπάρκειας;

1. Η αποδοχή: Αν αποδεχτείτε τις δυσκολίες όποιας φύσεως και αν είναι (επικοινωνιακές, αναπτυξιακές, συναισθηματικές, συμπεριφορικές, γνωστικές) όχι μόνο θα μπορέσετε να παρέχετε στο παιδί σας την υποστήριξη που χρειάζεται αλλά θα νιώσετε ένα αίσθημα ανακούφισης καθώς θα μπορείτε να έχετε πιο ρεαλιστικές προσδοκίες από το παιδί σας και τα επιτεύγματά του. Αποδοχή όμως χρειάζεται και σε προσωπικό επίπεδο. Μη διστάσετε να παραδεχτείτε ότι καθημερινές απαιτήσεις σας δημιουργούν αρνητικά συναισθήματα, όποια και αν είναι αυτά. Τέλος, μην ξεχνάτε ότι η αποδοχή είναι το πρώτο βήμα για την συνειδητοποίηση και την αναζήτηση βοήθειας.
2. Η ενημέρωση: Είναι φυσικό όταν βαδίζουμε προς άγνωστες κατευθύνσεις να βιώνουμε έντονο stress. Η παροχή πληροφοριών από έγκυρες πηγές ( Κέντρα εξέλιξης παιδιών, ειδικούς ψυχικής υγείας, ειδικούς παιδαγωγούς, εργαστήρια γονέων, σεμινάρια) θα κάνει αυτές τις «άγνωστες κατευθύνσεις» λίγο πιο γνώριμες. Οι αλήθειες και μύθοι γύρω από τον Αυτισμό, η πιθανή έκβαση και οι τρόποι αντιμετώπισης από τους ειδικούς θα περιορίσουν την αγωνία σας και θα σας φέρουν πιο κοντά στις ανάγκες του παιδιού σας.
3. Η αναζήτηση βοήθειας: Αναζητήστε υποστήριξη από το οικογενειακό και φιλικό σας περιβάλλον, το σχολείο και από τους ειδικούς.
   Μπορείτε να επωφεληθείτε μέσω πολλών υπηρεσιών όπως είναι:

Η ψυχοεκπαίδευση, συμβουλευτική γονέων και ζεύγους, ατομική συμβουλευτική/ψυχοθεραπεία και εκμάθηση διαφόρων τεχνικών/στρατηγικών αντιμετώπισης.

4. Δώστε τέλος στο στίγμα:. Δεν είναι κατακριτέο το παιδί σας να διαφέρει από τους συνομηλίκους του. Μην αποκόβεστε κοινωνικά επειδή πολλές φορές μπορεί να νιώθετε ότι δεν μπορείτε να χειριστείτε το παιδί σας εκτός σπιτιού. Με αυτόν τον τρόπο όχι μόνον στερείτε από το παιδί σας πολύτιμα ερεθίσματα και αλληλεπίδραση, αλλά περιορίζετε σημαντικά τις εξόδους σας, δημιουργείτε έναν πολύ στενό κύκλο φίλων έως ανύπαρκτο και ως εκ τούτου, αποσύρεστε κοινωνικά. Αυτή η τακτική δε βοηθά την κοινωνικοποίηση κανενός μες στο σπίτι, και το σημαντικότερο διαιωνίζετε την στιγματοποίηση.Αποδέξου-ενημερώσου-ζήτα βοήθεια, η γονεϊκότητα δεν είναι (πάντα) εύκολη υπόθεση.