Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν και έχουμε σιελόρροια;

Επιμέλεια:  Τάσος Μώκας, Εκπαιδευτικός, Λογοθεραπευτής s.i.   Επιστημονικός υπεύθυνος Κιβωτού Εξέλιξης

    Το σάλιο είναι σημαντικό για την υγεία του βλεννογόνου του στόματος και του φάρυγγα, των ούλων και της στοματικής υγιεινής. Η στοματική υγιεινή μπορεί να προσδιοριστεί σαν ένας στάνταρ μηχανισμός για την υγεία του στόματος και των παρακείμενων δομών – ιστών, ο οποίος καθιστά εφικτή την σίτιση, την ομιλία, και την κοινωνικότητα χωρίς κάποια ενεργή ασθένεια ή δυσκολία και βοηθά γενικότερα στην καλή κοινωνική συνύπαρξη με τους άλλους.

Τι κάνει το σάλιο:

1. Ενυδατώνει την τροφή και βοηθά στην μάσησή της και την μετατροπή της σε ένα ενιαίο βλωμό, εύκολο προς κατάποση.

2. Υγραίνει την γλώσσα και τα χείλη κατά την διάρκεια της ομιλίας.

3. Λειτουργεί σαν καθαριστικός μηχανισμός των δοντιών και των ούλων όπου βοηθά στην διατήρηση της καλής στοματικής υγιεινής.

4. Εξισορροπεί την οξύτητα στον οισοφάγο.

5. Καταστρέφει μικροοργανισμούς και καθαρίζει από τοξικά συστατικά.

6. Βοηθά στην αίσθηση της γεύσης.

7. Βοηθά στην αρχή της πέψης.

Οι παράγοντες που επηρεάζουν την παραγωγή του σάλιου

1. Το φύλο: Το κατά πόσο το φύλο επηρεάζει το σάλιο (παραγωγή και διαχείριση) δεν έχει ακόμα καθοριστεί πλήρως. Διαφορετικά αποτελέσματα καταγράφονται στην βιβλιογραφία, αλλά οι βασικές διαφορές προσδιορίζονται μεταξύ των ενηλίκων και των παιδιών, με τους άντρες να παράγουν πιο πολύ ποσότητα σάλιου (Bergahl, 2000; Rudney & Larson, 1995)

2. Η ηλικία: Ο Andersson και οι συνεργάτες του το 1974 βρήκαν ότι στα παιδιά ο μέσος όρος της συνολικής παραγωγής σάλιου με ερέθισμα και χωρίς ερέθισμα αυξάνει συνεχώς μέχρι την ηλικία των δεκαπέντε ετών. Γενικά, στους ενήλικες υπάρχει μια διαφορά στον όγκο της παραγωγής σάλιου πριν την ηλικία των εξήντα ετών. Οι ερευνητές υποθέτουν ότι οι ορμόνες συμβάλουν στην ρυθμική ποικιλομορφία της ροής του σάλιου (Dawes & Chebib, 1972 – Palai & Blackwell, 1965).

3. Η Ενυδάτωση: Αν και πρόσφατες έρευνες είναι σπάνιες σε αυτό το πεδίο, ο Holmes (1964) κατέληξε στο γεγονός ότι η μείωση της περιεκτικότητας σε νερό στο σώμα όντως ελάττωσε και την παραγωγή και ροή σάλιου.

4. Η Μάσηση:  Υπάρχει γενικά η αποδοχή, ότι η μάσηση και το δάγκωμα αυξάνει την ροή σάλιου (Hector, 1985, Navazesh & Christensen 1982, Yeh et al, 2000).

5. Η γεύση: Οι Watanabe & Dawes (1988) επίσης σύγκριναν την γεύση με την μάσηση ως προς την έκκριση του σάλιου (συνολικά) με τρεις τροφές: με πίτα από ραβέντιο, βραστό ρύζι και ωμό καρότο. Η επιρροή της γεύσης με τα επίπεδα παραγωγής σάλιου κυμάνθηκαν από 73% έως 87% υψηλότερα σε σχέση με αυτά τα επίπεδα που η μάσηση δημιούργησε.

6. Ο συνδυασμός μάσησης και γεύσης: Οι Muniz, Maresca, Tumilasci & Perec (1983) μελέτησαν την απόκριση του παρωτιδικού σιελλογόνου αδένα με την αλλαγή του διαιτολογίου σε 66 υγιεί αγόρια τα οποία ζούσαν σε ορφανοτροφεία. Υπήρχε, επίσης, 40% μείωση σε υδρογονάνθρακες και αύξηση σε λίπη. Μετά από 45 μέρες εφαρμογής αυτού του διαιτολογίου, η απόκριση των παρωτιδικών σιελλογόνων αδένων αυξήθηκε σημαντικά, κατά 40%, σε συσχέτιση με τις μετρήσεις προ του πειράματος.

7. Η Θέαση της τροφής: Η θέαση της τροφής, δίνει την εντύπωση στον γενικό πληθυσμό, ότι οδηγεί σε αύξηση της έκκριση σάλιου, όπως λέγεται «του τρέχουν τα σάλια». Ωστόσο, έρευνες δεν υποστηρίζουν απόλυτα αυτό τον ισχυρισμό (Birnbaum, Steinert, Karmell & Islar, 1974, Christensen & Navazesh, 1984, Wooley & Wooley, 1974) τα  αποτελέσματα ποικίλουν από κάποια έως καμία συνάφεια σε συγκεκριμένες τροφές (πχ. Πίτσα, φέτες λεμονιού).

8. Η Φαντασία

9. Η Διάθεση και τα ψυχολογικά προβλήματα

10. Το φως

11. Η Θέση σώματος

12. Οι Ασθένειες με νευρολογικές βλάβες

13. Φάρμακα

Οι ερευνητές πιστεύουν και υποστηρίζουν πως το πρόβλημα της σιελόρροιας δεν είναι αποτέλεσμα της υπερπαραγωγής σάλιου, το αντίθετο μάλιστα, το θεωρούν ως πρόβλημα της στοματικής λειτουργίας. Η κατανόηση των παραγόντων που επηρεάζουν την παραγωγή και τον έλεγχο του σάλιου που επηρεάζουν την παραγωγή και το έλεγχο του σάλιου, προκύπτουν καθαρά μέσα από την κλινική διαδικασία και τα χρόνια προβλήματα.Το εύρος των στοματικών προβλημάτων, τα οποία συνεισφέρουν στην σιελόρροια, συνήθως σχετίζονται με χαμηλή αισθητικότητα και κατανόηση μέσα στην στοματική κοιλότητα (Dradmen, Corduay y Cruz, Ross & Lynd, 1979; Weiss – Lambrou, Tetreault, & Dudley, 1989), ανεπαρκής ικανότητα ρουφήγματος (Lespargot, Langevin, Muller, & Guillemont, 1993), μειωμένη φραγή χειλιών (Ray, Bundy, & Nelson, 1983), και μη περιοδική και ακατάλληλη κατάποση (Sochaninwskyj, Koheil, Bablich, Milner, & Kenny, 1986). Άλλοι παράγοντες συχνά σχετίζονται με την σιελόρροια και αυτοί είναι οι ασθένειες των πνευμόνων, η κακή στοματική υγιεινή (Scannapieco, 1999), και κακή στάση κεφαλής – θέση κεφαλής κάτω – (Thomas – Stonell, Grenberg, 1988).

Η σιελόρροια και οι στοματικές δυσλειτουργίες

Η κατανόηση των παραγόντων που επηρεάζουν την παραγωγή και τον έλεγχο του σάλιου, προέρχεται καθαρά μέσα από την κλινική διαδικασία και τα χρόνια προβλήματα σιελόρροιας που προκύπτουν. Δεν είναι λίγοι που πιστεύουν ότι το σάλιο παράγετε μέσα στην στοματική κοιλότητα και το καταπίνουμε αμέσως ανά μερικά λεπτά όλη μέρα (Lesar, Flanagan, Moorrees, 1965). Σαν συνέπεια, της διαταραχής του στοματικού στάδιο της κατάποσης είναι και η σιελόρροια.

1. Τα αισθητηριακά προβλήματα

2. Η απραξία της κατάποσης: Αν και ο όρος πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε το 1941 από τους Tuch & Neilson για να περιγράψει έναν ασθενή με καλή αισθητικότητα και κινητικές δεξιότητες αλλά καμία ικανότητα ομιλίας & κατάποσης.

3. Η ατελής σύγκλιση των χειλιών

4. Η λειτουργικότητα της γλώσσας: Οι λειτουργίες της γλώσσας είναι το πρώτο σημείο στο στοματικό στάδιο της κατάποσης. Οι διαταραχές που σχετίζονται με τη γλώσσα μπορεί να οδηγήσουν σε πολλά προβλήματα ροής άλλα και ελέγχου του σάλιου. α). Η αδυναμία της γλώσσας, β). Το μέγεθος της γλώσσας, γ) Η εξώθηση της γλώσσας, δ) Η διαταραγμένη λειτουργία της κάτω γνάθου

Ο έλεγχος του σάλιου και οι φαρυγγικές λειτουργίες

Η διαταραγμένη λειτουργία της μαλθακής υπερώας

Η διαταραγμένη λειτουργία του φάρυγγα

Η διαταραγμένη κρικοφαρυγγική λειτουργία

Η διαταραγμένη προστασία των αεραγωγών

Οι δυσλειτουργίες στην κατάποση και η ξηροστομία

Η ξηροστομία συνήθως εμφανίζεται μετά από ακτινοθεραπεία (Longeman et al., 2001) και σε καταστάσεις όπως το σύνδρομο Sjogren (Scoofs, 2001). Βέβαια, όποια και αν είναι η αιτία παρατηρούνται πηχτές εκκρίσεις, κακή στοματική υγιεινή και προβλήματα κατάποσης.

Το σύνδρομο Sjogren: Σε αυτό το χρόνιο αυτοάνοσο νόσημα στο οποίο τα λεμφοκύτταρα εισβάλουν στους εξωκρινείς ή βλεννώδους παραγωγής αδένες. Αυτή η εισβολή οδηγεί σε φλεγμονές και προοδευτικά στην απώλεια λίπανσης. Η μείωση της λίπανσης έχει ως αποτέλεσμα βλάβες στα μάτια, στο στόμα, στο δέρμα, στην γαστρική οδό, στα αφτιά, την μύτη, και τον κόλπο. (Scoofs, 2001).

Τα οδοντιατρικά προβλήματα και η σιελόρροια

Η οδοντική τερηδόνα

Οι ασθένειες των ούλων: Η παραμελημένη ουλίτιδα μπορεί να οδηγήσει στην περιοδοντίτιδα και αυτή μαθηματικά έως και 30% οδοντικού ιστού. Αυτό έχει κυρίως σαφή κλινική εικόνα σε άτομα με σύνδρομο Down με πολλές επιπλοκές που οδηγούν στην πνευμονία εκ εισροφήσεως σε σχέση με τον κακό έλεγχο του σάλιου (Terpernning et al., 2001).

Η γενική παθολογία των σιελογόνων αδένων

Η σιαλαδενίτιδα: Η συγκεκριμένη νόσος είναι μια μόλυνση των σιελογόνων αδένων που μπορεί να έχει χρόνια ή οξεία μορφή.

Η σιελολιθίαση: Σε αυτή την νόσο ουσιαστικά μιλάμε για «πέτρες» (λίθους ασβεστίου) μέσα στους σιελογόνους αδένες.

Όπως βλέπεται οι παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν την σιελλόροια είναι πολλοί. Ο λογοθεραπευτής είναι από τους ειδικούς που ανήκει στην ομάδα αυτών των ανθρώπων που θα κρίνουν τι θα ακολουθήσει ο ασθενής ώστε να έχουμε καλύτερη λειτουργικότητα ενός από τους ανθρώπους που πάσχουν από έντονη έκριση σάλιου.